Her teknik analiz yöntemini öğrenmek zorunda mısınız?
Finansal piyasalarda bilgilenmek isteyen, yatırımcı ve trader olmaya çalışan herkesin birinci düştüğü yanlışlardan birisi süratlice her şeyi öğrenip bu işin püf noktalarını çözmek ve marketin sırlarını keşfetmektir. Pekala hangi yolla başlamalı, neleri okumalı ve neler yapıp neler yapmamalısınız?
Teknik tahlil çerçevesinde inceleyecek olursak “Price Action”, “Orderflow ve Footprint”, “Inner Circle Trader”, “Mum Formasyonları”, “Harmonik Formasyonlar”, “Elliot Dalga Teorisi”, “Wyckoff Birikim ve Dağıtım Şemaları” üzere birçok teknik tahlil sistemi sayılabilir. Kendi yatırım ve trader’lık hayatımı düşündüğümde birinci evvel “Grafik Formasyonları”, sonrasında “Elliot Dalga Teorisi”, “DOW Teorisi”, “Wyckoff” ve en son ise “Price Action” öğrendim. Başka tekniklere dair ise kısmi bilgilere sahiptim. Bunların yanı sıra RSI, MACD üzere göstergeleri ve Fibonacci üzere araçları da kullanmaktayım. Trade geçmişimi sorguladığımda birinci fark ettiğim şey her formülle birlikte marketin farklı bir istikametini keşfettiğimi sanmamdı. Güya ne kadar çok yol öğrenirsem o kadar güzel olacakmışım üzere hissediyordum. Üstelik eğitimini aldığım her kişi en yeterli yolun bu olduğunu sav etmekte, kendi metotlarının çalıştığını ve marketten para kazanmak için kâfi olacağını söylemekteydi. Bu yazıda aslında neden hem haklı hem haksız olduklarını tartışacağım.
Veri ve parametre bolluğunda boğulmak
Tartışmaya geçmeden evvel bu işin tıpkı vakitte temel tahlil tarafının da olduğunu hatırlatmak isterim. Trader ve yatırımcı olmaya birinci başladığımda sabah kalktığımda birinci işim üç-dört saat finansal mevzularda ve yatırımcı psikolojisi üzerine okumalar yaptıktan sonra öğrendiğim metotlardan hareketle akşama kadar grafikler üzerine çalışmaktı. Mikro ve makroekonomik dataların ne manaya geldiğini, arz/talep istikrarı, enflasyon, işsizlik, faiz oranları üzere değişkenlerin tesirlerini de yatırım stratejilerime dahil etmeye çalışıyordum. Ancak o kadar fazla bilgi ve parametre vardı ki bir müddet sonra boğulmaya başlamıştım.
Bilişsel yanlılıklara dair serimizden tanıdığımız Kahneman ve Tversky, bireylerin rastgele bir hususta gereğinden fazla araştırma yapmasının, ayrıntıya girmesinin ve bilgilenmesinin bir müddet sonra baş karışıklığına yol açabileceğini ve kıymetlendirme kabiliyetini azaltabileceğini vurgulamaktadırlar. Münasebetiyle ne kadar çok teknik tahlil metodu yahut temel tahlil bilgisine sahip olursanız olun bilgi aşırılığı ve ayrıntılarda boğulmak gözünüzün önündekileri kaçırmanıza yol açabilir.
Tek bir değişkenle piyasayı okuyabilir misiniz?
Gerek toplumsal medyada gerek kişisel sohbetlerimde bireylerin yaptığı temel yanılgılardan birisi bilgileri tek boyutlu bir biçimde değerlendirmeleridir. “Faizler düşerse piyasalar yükselmeye başlar”, “Gelir vergileri düşerse tüketim artar” üzere birçok tabir örnek olarak verilebilir. Bu tabirler kısmen yanlışsız kısmen yanlıştır. Faizler düşmesine karşın piyasalarda artış görülmediğinde insanların neden çok şaşırdıklarını temel alalım. Latincede “Ceteris Paribus” olarak geçen “tüm öteki ögeler sabitken” manasına gelen kavrama nazaran bu üzere tabirler tüm değişkenlerin sabit ve değişmediği şartlarda bu sözlerin yanlışsız olabileceğini tabir eder. Hasebiyle öğrendiğiniz mikro ve makroekonomik bilgileri bu açıdan değerlendirmeyi kavramalısınız. Çok oyunculu bir toplumsal oyunun içerisinde olduğumuzu ve finansal piyasaları etkileyen çok fazla parametrenin olduğunu hatırlamalısınız. Bir şeyleri çok kolaylaştırarak, tek bir değişkenden hareketle tüm piyasayı okuyamaz, bir olayın nedenini tek bir değişkene yükleyemezsiniz. Sahiden de faizler düştükten sonra piyasalar yükselebilir lakin faizler düştükten sonra piyasalar yükselmediğinde bunun nedenlerini de anlamanız mühimdir. Benim fikrime nazaran sırf bu bilgilere dayanarak süreç yapmaktansa ilgili bilgileri var olan niyetlerinize ek konfirmasyon olarak kullanmanız daha gerçek bir yaklaşım olacaktır.
İşin teknik tahlil kısmına girdiğimizde ise bunun tam zıddından bahsedeceğim. Yazının başında birçok teknik tahlil formülü saydım. Türkiye örneklemine bakıldığında her tahlil usulünün en uygunu denilebilecek birtakım figürlerin olduğu aşikâr olmakla birlikte her biri en yeterli usulün kendisininki olduğunu söylemektedir. Tıpkı vakitte her birisi kendi formülüyle para kazanabildiğini söylemektedir. Finansal piyasalarda bulunma emelimizin para kazanmak olduğu düşünüldüğünde ister bir ister on formülden para kazanmanız ortasında fark yoktur.
İyi bir psikoloji ve risk idaresi yeterli
Kişisel gözlemlerime ve ilgili eğitimleri veren bireylerle konuşmalarıma nazaran bir kişinin tüm teknikleri öğrenmeye çalışması ve bunların her birinde ustalaşmaya çalışması hem hiç mantıklı değildir hem de maddi kaybın yanı sıra vakit kaybetmenize yol açmakta, aklınızı daha çok karıştırmaktadır. Bunların her birinde ustalaşmaya çalışmak yerine tek bir tahlil yolundan para kazanabildiğiniz sürece en âlâ trader ve yatırımcı siz olabilirsiniz. Örneğin tanıdığım bir kişi sadece Fibonacci aracıyla süreç alarak para kazanmaktadır. Bir öteki kişi ise sadece hareketli ortalamalarla hareket etmektedir. Birçok kişinin tanıdığı Crypto Kemal yükselen ve alçalan trendlerle, Efloud ise price action ile, yakinen tanıdığım Mertcan Çakıroğlu orderflow araçları ve temel manada footprint ile trade atmaktadır. Gördüğünüz üzere bu bireyler farklı sistemlerle hareket etmelerine karşın hepsi de para kazanmaktadır. Hasebiyle en uygun tekniği bulmaya çalışmak yerine en uygun formülün para kazandığınız metot olduğunu kavramalısınız. Özetle teknik tahlil manasında her şeyi öğrenmenize ve o mevzunun ustası olmanıza gerek yok, düzgün bir psikoloji ve risk idaresiyle birlikte bir usulde ustalaşmak hem çıkar oranlarınızı hem de ruhsal güzel oluşunuzu olumlu manada etkileyecektir.
