Temel ve teknik analiz bilmek size ne katar?
Finansal piyasalarda yapılan en büyük yanlışlardan birisi ne işe yaradığını bilmediğiniz projelere yahut şirketlere yanlış vakitte yanlış alım noktalarından bilinçsiz bir halde yatırım yapmaktır. Şimdiki yazımızda öncelikle temel ve teknik tahlilin ne olduğundan, sonrasında ise bunları bilmenin size avantajlarından bahsedeceğiz.
Finansal piyasalarda temel tahlil bir varlığın ekonomik, toplumsal, sektörel ve öteki niceliksel yahut niteliksel boyutlar üzerinden değerlendirilmesidir. Bir varlığın temel tahlilini gerçekleştirmek ismine makro ve mikroekonomik bilgilerin yanı sıra global gelişmeleri, politik olayları, savaşları kısaca dünyada ve Türkiye’de gelişen birçok haberi takip etmeniz gerekmektedir. Örneğin yapay zekâ projelerinin ön plana çıkmasıyla güç ve çip dalının öne çıkacağını öngören birisi bu projelere yatırım yaparak çok fazla kâr edebilmektedir.
Birçok emsal örnek vermek mümkündür. Bunun yanı sıra şirketlerin kendi içerisindeki haber akışını da takip etmeniz gerekmektedir. Örneğin şirketin idare takımının kimlerden oluştuğu, şirketle ilgili yolsuzluk, vergi kaçırma üzere olayların olup olmadığı, muahede yaptığı başka şirketlerin kimler olduğu, katıldığı ihaleler ve gerçekleştirecekleri projeler üzere birçok şeyi takip etmelisiniz. Tüm bunlar temel tahlil içerisinde kıymetlendirilebilir.
Cevaplanması gereken sorular
Kripto paralar bağlamında tüm bunlara ek olarak projelerin tokenekonomisiyle ve mevcut trendlerle ilgili bilgileri de takip etmelisiniz. “İlgili proje hangi maksatla kullanılıyor?”, “Arzı ne kadar?”, “Dağıtım stratejileri ve kilit açılımları nasıl gerçekleşiyor?”, “Arzı ve token enflasyonunu denetim etmek için kullanılan yakım sistemleri ve stratejiler mevcut mu?”, “Diğer kullanıcıları çekmek için izlenen yollar, sunulan ödül ve teşvikler neler?”, “Şu anda mevcut olan trendle (örn, yapay zekâ trendi gibi) uyuşuyor mu?” üzere birçok soruya karşılık aramalısınız.
Teknik tahlil ise bir varlığın gelecekteki bedelini geçmiş fiyat hareketleri ve süreç hacimleri üzerinden inceleyerek iddia etmeye çalışmaktır. Teknik tahlil temelde tarihin tekrar tekerrür edeceği ve geçmişte görülen benzeri yapıların gelecekte de çalışacağı ön kabulüne dayanır. Daha evvelki yazılarımda da bahsettiğim üzere “Price Action”dan “Footprint”e kadar birçok teknik tahlil tekniği bulunmaktadır. En kolay haliyle bir trend çizgisi çizmek, dayanak ve direnç düzeylerini belirlemek dahi teknik tahlile girmektedir. Emsal halde hareketli ortalamalar, nispi güç endeksi (RSI) üzere teknik göstergeleri, formasyonları ve hacim ortalamalarını sayabiliriz.
Destek ve direnç düzeyleri nitekim de çalışıyor mu?
Teknik tahlilin bireylere mantıklı gelmesinin sebebi izledikleri grafikleri anlamlandırma uğraşından kaynaklanmaktadır. Beşerler olarak belirsizlikleri ve denetim edemediğimiz şeyleri sevmeyiz zira bu üslup durumlar bizleri tehlikede ve riskli bir ortamda hissettir. Bunu bertaraf etmenin en kolay yolu ise var olan belirsizlikleri ortadan kaldıracak, biraz da olsa denetim algısı uyandıracak aksiyonlarda bulunmaktır. Bahsettiğim şeylerden teknik tahlil hiçbir işe yaramamakta üzere bir mana çıkartılmamalıdır. Tersine sizler üzere birçok kişi ve kurum da teknik tahlil yoluyla süreç almaktadır. Takviye ve direnç düzeyi dediğimiz noktalar nitekim de çalışmaktadır (çalışmasa dahi en azından fiyata reaksiyon aldırabildiğini görmekteyiz). Münasebetiyle teknik tahlil sizin elinizde bir güç olarak belirmektedir ve öğrenilmesi hayli mühimdir. Büsbütün belgisiz bir ortamda, rastgele bir formda süreç almaktansa (her şeyin yükseleceğini hissettiniz diye her şey yükselmez) denetimin biraz dahi elinizde olması yatırım yapma motivasyonunuzu, risk idarenizi ve ruhsal sağlamlığınızı artıracaktır. Kendinize makul düzeyler belirleyerek alımlarınızı yapabilir, tekrar belli düzeylerde kâr alabilir, stop koyarak riskinizi azaltabilirsiniz. Öte yandan hiçbir teknik tahlil bilmeyen bir kişi hislerine nazaran rastgele alımlar yapmakta ve ne vakit satacağını bilmeden fiyatın yükselmesini beklemektedir.
Rastgele değil, bilgiye dayalı yatırım kararı alabilmek
Bunların yanı sıra temel ve teknik tahlil aracılığıyla fiyatın ucuz ya da kıymetli olduğunu belirleyerek daha yanlışsız yatırım kararları verebilir, hangi varlığı tercih etmeniz gerektiğini belirleyebilir (örneğin savaş devirlerinde altın yahut güç kesimi artış gösterebilmekte), piyasa davranışlarını tahlil ederek his durumunuzu görece denetim edebilir, rastgele karar almak yerine bilgiye dayalı süreç alabilir ve en kıymetlisi de diğerlerine bağımlı kararlar almaktansa (hiçbir şey bilmediğiniz bir ortamda diğerlerinin her dediği gerçek görünecektir) ferdî olarak finansal yatırım kararlarınızı alabilirsiniz.
Fakat unutulmamalıdır ki bu iki metot de tek başına kâfi değildir. Şayet o denli olsaydı şahıslar tarafından yazılan kodlar ve yapay zekânın çok daha yeterli finansal kararlar vermesini beklerdik (Sizin internetten okuduğunuz ve öğrendiğiniz şeylerin halihazırda data tabanlarında mevcut olduğunu düşünürsek). Bu noktada Trader Olmak Üzerine isimli yazımıza dönerek aslında işin büyük bir kısmını psikolojinin oluşturduğunu, sürece girebilme, süreci sürdürebilme ve süreçten kar alabilme üzere birçok farklı durumun var olduğunu söyleyebiliriz. Özetleyecek olursak temel ve teknik tahlil elinizi güçlendirerek yanlışsız yatırım kararları vermenizi, psikolojinizi yönetebilmenizi ve riskinizi ayarlayabilmenizi sağlayacaktır.
