Neden sürekli işlemde olmalıymışım hissine kapılıyorum?
Trade hayatıma yeni başladığım vakitlerde sık yaptığım yanlışlardan birisi daima süreçte olmalıymışım hissine kapılmamdı. Bundan ötürü da ilgilendiğim paritelerde yer yer güya sürece girmeye uygunmuş üzere hissetmekte, ufak çıkarlar için dahi süreç almalıymışım üzere hareket etmekteydim. Diğerleriyle konuştukça ve toplumsal medyadaki postları okudukça bunun sırf benim başıma değil, trade hayatına giren herkesin başına geldiğini fark ettim. Bugünkü yazımda neden bu türlü hissettiğimizin ve bu durumun neden rasyonel olmadığı üzerine tartışacağım.
Neden daima süreçte olmalıymış hissine kapılıyoruz? Öncelikle teknik ve temel tahlil eğitimlerini tamamlayan birçok yeni trader öğrendiklerini test etmek maksadıyla daima olarak grafikler üzerine çalışmaktadır. Atılan backtest’ler ve ileriye dönük yapılan varsayımlar başarılı epeyce kişinin kendisine itimadı ve dopamin düzeyi artmakta, formülü kavradığını düşünmekte ve ileriye dönük kestirimlerini bir adım öteye götürmek hedefiyle süreç alarak taşımaya karar vermektedir. Kolay bir mantıkla ne kadar çok grafik incelerseniz o kadar çok “fırsat” görmeniz daha muhtemel hale gelecektir. Bundan ötürü da her gün sizi tetikleyen en azından bir parite olacaktır.
Market dışında öbür bir meşgale bulun
İkinci olarak birçok acemi trader’ın yaptığı en büyük yanılgılardan birisi kendilerine market dışında rastgele bir meşgale bulamamaktır. Marketle ilgilenmek ve grafiklere çalışmak dışında öteki bir işi olmayan bir kişi, boş kaldığı vakitlerde sıkılacak ve “yapabildiği en yeterli şey” olan marketle uğraşmaya geri dönecektir. Sadece grafiklere bakmak ve iddialar üretmek kişiyi “başarmış” hissettirmeyeceği içinse bir müddet sonra ufak bakiyelerle de olsa süreçler almaya başlayacaktır. Bir müddet sonra ise bu durum bir bağımlılık haline gelecek ve kişi süreçte olmadığı vakitlerde “yoksunluk” ve “boşluk” hissi yaşayacaktır. Bu noktada size verebileceğim en güzel tavsiye kendinize market dışında farklı uğraşlar bulmanız olacaktır. Mümkünse sosyalleşebildiğiniz kadar toplumsallaşmaya çalışın zira piyasada daima olarak tek başınıza olduğunuz ve muhtemelen meskenden çalıştığınız için o sürecin kendisi yanında “soyutlanmayı” da getirmektedir. Toplumsallaşmanın yanı sıra spora gidebilir, yürüyüş yapabilir, çeşitli kurslara gidebilirsiniz (ilgi alanınıza nazaran çeşitlenebilir). Bu stil aktivitelerin sadece fizikî ve mental sıhhatinize âlâ gelmeyeceğini, aldığınız süreçlerin muvaffakiyet oranını da artıracağını göreceksiniz.
Teknik tahlil bolluğu yararlı mı?
Son olarak bireyler çoklukla birden fazla teknik tahlil formülü öğrendiği için sisteme uygun giriş noktaları belirlemeye çalışmakta ve Price Action’da uygun olmayan giriş noktasından Footprint ile süreç alabilmekte ve bu sistemle uygun olmayan bir noktadan ise formasyonlar ile süreç alabilmektedir. Hasebiyle çok sayıda sistemi bilmek ve birebir grafik üzerinde uygulamaya çalışmak da bu noktada bizleri yanılgıya düşürmektedir (Detaylı okuma için: “Her teknik tahlil yolunu öğrenmek zorunda mısınız?”). Ben de birçok yeni trader ve yatırımcı üzere finansal piyasalara başladığımda her şeyi öğrenmeye çalışmıştım. Vakitle farklı prosedürlerle farklı giriş noktaları belirlemek yerine onları konfirme aracı olarak kullanmanın daha gerçek olduğunu öğrendim.
Daha az süreç, daha az stres
Peki daima süreçte olmak neden rasyonel değil? Birinci olarak bir evvelki yazımda da okuyabileceğiniz üzere markette fırsatlar hiçbir vakit bitmemektedir. Neredeyse her gün süreçte olmak bir müddet sonra daha dürtüsel davranışlar gösterme ihtimalinizi artıracaktır, bu durum ise psikolojinizin ve duygudurumunuzun hız treni üzere bir üst bir aşağı gitmesine yol açacak, bir gün yararlı çıktığınız süreçle çok memnunken öteki gün kaybettiklerinizden ötürü gerilimli, üzgün, öfkeli hissedeceksiniz. Haftanın her farklı gününde farklı bir kişilikte olmak yerine uygun noktaları belirleyip daha az süreçle daha az gerilim yaşayarak tıpkı karları sağlamanız hayli mümkündür.
İkinci olarak ne kadar çok süreç alırsanız kaybetme ihtimaliniz de misal doğrultuda o kadar fazla olacaktır. Beşerler güya daima kazanacakmış üzere olumlu tavır ve inançları sürdürme eğilimindedirler ama işin kayıp boyutu da kelam konusu ve gereğince deneyimli olmayan bir kişi birkaç süreçte kazandığını tek süreçte dahi kaybedebilir. Bilhassa piyasaların volatil olduğu vakitlerde aykırıda kalınan bir süreç tüm bakiyenizi ve o vakte kadarki emeklerinizi kaybetmenize yol açabilir. Lakin birçok kişi bunun tam bilakis inanmakta ve ne kadar çok süreç açarsa o kadar çok kazanacakmış hissine kapılmaktadır.
Bağımlılık tehlikesi
Son olarak daima süreçte olmak ve boşta kalmamak uğruna dopamin gereksiniminizi süreç alarak karşılamaya çalışmak bir müddet sonra bağımlı olmanıza yol açacaktır. Bir psikolog olarak bağımlılık boyutunun hayli tehlikeli olduğunu ve önemli sonuçlara yol açabileceğini vurgulamalıyım zira piyasaların dinginleştiği ve hacimsiz olduğu vakitlerde eskisi kadar trade atamayan bir kişinin can derdi ve boşluk hissiyle birlikte ziyanlı alışkanlıklara bulaşma ihtimali de artacaktır.
Sürekli süreçte olmak çıkarla muadil mi?
Saydığım tüm bu nedenlerden ötürü yazının başlarında da vurguladığım üzere şayet trader olmak istiyorsanız kendinizi sadece piyasalarla sonlu tutmamalısınız. Daima süreçte olmak daima çıkar manasına gelmemekte, yanlışsız vakitte hakikat yerde pozisyonlanmak size çıkarı getirecek olan şeydir. Daima marketle ilgilenmektense spor üzere farklı aktivitelerle ilgilenmeli, daha çok sosyalleşmeli ve beyninizi farklı şeylerle meşgul etmelisiniz. Boşta kalan beyin kendisine yapacak bir şey arar ve bildiği en kolay yoldan dopamine ulaşmaya çalışır. Öte yandan siz beyninize ne kadar çok yol sunarsanız bu noktada sırf süreç almayı düşünmek yerine farklı şeylere de yönelebilirsiniz.
Kripto piyasalarının 7/24 açık olmasının bireyleri daima olarak marketle ilgilenmeye ittiğinin farkındayım. Ben bu noktada kendime makul bir vakit aralığı belirlemeyi ve marketle sırf o aralıkta ilgilenmeyi daha hakikat buluyorum. Bunun vakit zaman marketteki fırsatları kaçırmama yol açtığının farkındayım lakin 7/24 markette olmanın rasyonel olmadığının ve beni daha dürtüsel hâle getirerek daha çok ziyan ettireceğinin, birebir vakitte hayattan daha az zevk almamı sağlayacağının da farkındayım. Bu noktada kendinize şu soruyu sormanızı tavsiye ederim: “Yaşamak için mi para kazanıyorsunuz yoksa para kazanmak için mi yaşıyorsunuz?”
